کربلا
مقدسترین شهر عراق پس از نجف اشرف کربلا است و آن تربتى است که اجساد پاک و غرقه به خون شهیدان عاشورا و به ویژه سرور آنان و سید جوانان اهل بهشت،ابا عبد الله الحسین علیه السلام و برادر با وفا و بزرگوارش ابو الفضل العباس را در خود جاى داده است.
تاریخ شهر کربلا در دوران اسلامى از هنگام شهادت امام حسین علیه السلام آغاز مىشود و از آن هنگام تا کنون،این شهر همواره در جان و روح و روان شیعیان و مؤمنان بوده و روز به روز بر آبادانى و وسعت آن افزوده شده است.
مهمترین زیارتگاههاى کربلا عبارتند از:
1-حرم امام حسین علیه السلام،که به همراه حرم ابو الفضل العباس علیه السلام و فضاهاى پیرامون این دو جایگاه،هسته مرکزى شهر را تشکیل مىدهند.حرم مطهر بیش از دو متر از سطح شهر پایینتر است،از این رو تعداد زیادى پله زائران را از دروازهها به درون صحن هدایت مىکند.
ساختمان کنونى حرم از ساختههاى دوره صفوى و عثمانى و قاجار است.حرم مطهر از گنبدى بزرگ و مطلا تشکیل شده که بر روى گنبد خانهاى وسیع و چندین رواق و یک مسجد بزرگ و صحنى فراخ است که تمامى این مجموعه را در بر مىگیرد.گنبد طلا از ساختههاىدوران صفویه است و طلا کارى آن به دستور آغا محمد خان قاجار انجام گرفته است.در زیر گنبد،ضریح نقرهاى و بزرگ و چند ضلعى قرار دارد که قسمت عمده فضاى گنبد خانه را اشغال کرده و درون آن قبر مطهر امام حسین علیه السلام و دو فرزندش على اصغر و على اکبر جاى دارد.در سمتشرق ضریح مطهر حضرت،فضایى است که در جنوب آن پنجرهاى نقرهاى قرار دارد.اینجا آرامگاه قسمت اعظم شهیدان واقعه کربلا است که همگى آنان پیرامون آن پنجره و فضاهاى اطراف پراکنده و مدفون هستند.گرداگرد گنبد خانه را چهار رواق در بر گرفته است.
حرم مطهر داراى ایوانى است که قسمتى از آن با خشتهاى طلا پوشیده شده و بخشهاى دیگر آن با کاشى معرق و نفیس اصفهان تزیین یافته است.سقف بلند ایوان را مجموعهاى از ستونهاى مرمرین،تراش هنرمندان اصفهانى نگاه داشته است.-قتلگاه، جایگاهى است در نزدیکى آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدى که بنا بر گفته روایات، امام حسین علیه السلام در آنجا به شهادت رسید و بعدها به جایگاه کنونى منتقل شد و دفن گردیدهاند.
3-تل زینبیه،در فاصله 20 مترى از سمت غرب صحن مطهر،تپهاى به ارتفاع 5 متر وجود دارد که امروزه بر روى آن اتاقى ساخته شده است،این تپه به نام«تل زینبیه»یا تپه حضرت زینب علیها السلام مشهور است و بنا به نقل مورخان،تپهاى بوده است که در روز عاشورا حضرت زینب برروى آن مىرفته و از سیر وقایع جنگ آگاهى مىیافتهاند.
4-حرم منور و پاک ابو الفضل العباس علیه السلام،این حرم در فاصله 350 مترى شمال شرقى حرم امام حسین علیه السلام قرار گرفته و داراى قبه و بارگاه شکوهمندى است که جسد پاک این سردار رشید و یار وفادار امام حسین علیه السلام را در بر گرفته است.ساختمان داراى گنبدى طلایى است که بر روى گنبد خانهاى کوچکتر از حرم امام حسین علیه السلام قراردارد.گرداگرد قبر مطهر را چهار رواق و صحن فراخ و وسیعى به همراه ایوان زیبا در بر گرفته است.ضریح زیباى آن حضرت به دستور مرحوم آیة الله العظمى حکیم در سال 1965 میلادى در اصفهان ساخته شد.
5-آرامگاه حبیب بن مظاهر اسدى،او یکى از شهداى روز عاشورا است که در سن 80 سالگى به یارى امام حسین علیه السلام شتافت و شهید گردید و در فاصله 10 مترى از ضریح مطهر و در رواق جنوب غربى مدفون است و داراى ضریح کوچکى است.
6-آرامگاه سید ابراهیم مجاب،وى امام زاده والا مقام و عظیم الشان و داراى نسل مبارکى است.او ابراهیم فرزند محمد العابد فرزند امام موسى بن جعفر علیه السلام است که در این بقعه مطهر دفن شده است و بنا به نوشته مورخان،بسیارى از سادات و بزرگان پیرامون او مدفونند.آرامگاه او در رواق حرم مطهر و در گوشه شمالغربى آن است.
7-در سر تا سر صحن و حجرههاى گرداگرد آن و رواقها،بسیارى از بزرگان در طول تاریخ دفن شدهاند،برخى از این حجرهها به نام شخصیتى که در داخل آن دفن شده، مشهور است،همچون آخرین مقبرهاى که در جنوب سمت مشرق قرار دارد و مدفن بسیارى از علماى دین مىباشد که مشهورترین آنها مرحوم آیة الله میرزا محمد تقى شیرازى است که در سال 1920 میلادى،رهبرى انقلاب مردم بر ضد دولت انگلیس را بر عهده داشت. از دیگر مشاهیر مدفون در این بقعه مطهر،میرزا محمد تقى خان امیر کبیر است که پس از به قتل رسیدنش در کاشان،به کربلا منتقل و در مقبرهاى در رواق شرقى حرم مطهر دفن گردید،همچنین قاجاریه نیز در رواق شمالى،داراى مقبرهاى هستند که جمعى از آنان در آنجا مدفونند.
8-خیمهگاه،در جنوب صحن مطهر امامحسین علیه السلام و در فاصله 250 مترى واقع است. (بنا به نقل مورخان،محل بر افراشته شدن خیمهها و چادرهاى سید الشهدا علیه السلام و یاران او بوده است) .امروزه جایگاه خیمهها را با ساختمانسازى به تصویر کشیدهاند.
9-مقام حضرت مهدى علیه السلام،در میان نخلستانهاى کرانه رودخانه فرات که این شاخه رودخانه به نام«نهر علقمه»مشهور است،از شمال کربلا مىگذرد و آن جایگاهى است منسوب به حضرت حجت علیه السلام که مردم در آن به نماز مىپردازند.
10-حر،و آن شهرکى است در جنوب غربى کربلا که در فاصله 9 کیلو مترى از شهر واقع شده و نام آن بر گرفته از نام حر بن یزید ریاحى است.او در روز عاشورا یکى از فرماندهان لشگر عبید الله زیاد بود ولى بعدها توبه کرد و به لشکر حق پیوست و تا پاى جان ایستاد و به شهادت رسید و در این موقعیت دفن گردید.امروزهآرامگاه او، که از ساختههاى شاه اسماعیل صفوى است،داراى صحن و رواق و گنبد کاشى کارى است و مؤمنان فوج فوج به زیارت قبرش مىشتابند.
11-آرامگاه الاخرس بن الکاظم علیه السلام،وى محمد ابن ابى الفتح اخرس،از نوادگان حضرت موسى بن جعفر علیه السلام است که بقعهاش در حومه کربلا،در محلهاى به نام«الابتر»قرار دارد.
12-آرامگاه ابن حمزه،وى نواده امیر المؤمنین و از امام زادگان والا مقام است.آرامگاهش در آغاز بزرگراه کربلا-طویریج قرار دارد.
13-آرامگاه عون بن عبد الله،در نسبت این امام زاده تردیدهایى وجود دارد که آیا وى همان عونى است که در کربلا شهید شد و یا نواده امام حسن علیه السلام است؟امروزه وى داراى بقعه و بارگاه با شکوهى در 11 کیلومترى شمال غربى کربلا و در آغاز بزرگراه کربلا-بغداد مىباشد.این امام زاده بسیار مورد توجه مردمان عراق و داراى نذر مجربى است،از این رو همواره مزار او مملو از زائر و نذورات آنان است.
14-آرامگاه طفلان مسلم،این آرامگاه در راه کربلا-بغداد،در حومه شهر مسیب قرار دارد.این دو کودک به نامهاى محمد و ابراهیم،فرزندان حضرت مسلم ابن عقیل هستند که پس از شهادت پدرشان به شهادت رسیدند،آرامگاه این دو کودک صحن و سراى با شکوهى داشته و بر قبر هر یک گنبد و ضریحىقرار دارد.
15-آرامگاه ابن هاشم،وى از نوادگان حضرت موسى بن جعفر علیه السلام است که در سال 745 ه.وفات یافت و آرامگاهش امروزه در کویرى واقع در شمال غربى کربلا مىباشد.قبر او داراى صحن و سراى بزرگى است و در میان اعراب بیابان گرد بسیار معروف است و آنان همواره بدو پناه آورده و نذر مىکنند.
16-آرامگاه ابن فهد حلى،او از فقهاى امامیه است و قبرش در غرب خیابان«باب القبله»درون مسجدى به نام او قرار دارد.
17-حسینیههاى کربلا،با توجه به این که کربلا شهرى زیارتى است و سالیانه صدها هزار مسلمان از سرتاسر کشورهاى شیعه نشین براى زیارت به این شهر مقدس مشرف مىشوند،از این رو بسیارى از مردم شهرهاى گوناگون به ساختن حسینیه و زائر سراپرداختهاند که مهمترین حسینیهها از آن ایرانیان است،همانند حسینیه تهرانیها،اصفهانیها،مازندرانىها،قمىها و آذربایجانیها،و دهها حسینیه دیگر که قسمت عمده این مراکز در سالهاى اخیر منهدم و ویران گردیده است.
18-مدارس دینى کربلا،کربلا داراى حوزه علمیه کهن و مهمى است،از این رو مدارس دینى فراوان در کربلا دیده مىشود که مهمترین آنها عبارتند از:
