آشنایی با کلمات و اصطلاحات کاربردی در سرزمین وحی (قسمت اول: الف تا ز)
اصلاحات : دار ارقم ،دارالندوه، رکن یمانی، ه شریفه (روضه النبی)، زمزم و...
17- خانه های همسران پیامبر (ص) : خانه های زنان پیغمبر نیز که حجره هایی بود، در اطراف مسجد قرار داده شد و چون آن حضرت به جوار پروردگار شتافت، ایشان در حجره عایشه که در کنار مسجد بود به خاک سپردند.
18- دار ارقم: منزلی که پیامبر (ص) و مسلمانان نخستین، در آنجا اسلام را به طور پنهانی تبلیغ می کردند و درو هم جمع می شدند و خدا را عبادت می کردند. دار ارقم نزدیک صفا و خارج مسجدالحرام بوده است و در توسعه ای که در زمان سعود بن عبدالعزیز صورت گرفت، داخل مسجد گردید.
19- دارالندوه: دارالندوه، نخستین و تنها مجلس مشاوره در سراسر عربستان بوده است. این مجلس سپس منزلگاه خلفا و امراء گردید. سپس اندک بنای آن رو به ویرانی نهاد و سرانجام جزء مسجد گردید و امروزه هیچ نشانی از آن باقی نمانده است.
20- درب کعبه: درب کعبه، در ضلع شمال شرقی خانه خدا قرار دارد. پس از فتح مکه پیامبر اکرم (ص) کلید کعبه را به عثمان بن طلحه از آل شیعه سپرد، که هنوز این سنت کلیدداری در خاندان مزبور باقی مانده است. کعبه دارای دو در داخلی و خارجی بوده است.
21- درهای مسجد النبی: زمانی که مسجدالنبی ساخته شد، چند در برای ورود و خروج مردم ساختند. برخی از اصحاب نیز در حاشیه مسجد خانه ساخته، دری به درون مسجد باز کردند. در سال سوم هجرت، قبل از غزوه احد، به دستور پیامبر (ص) همه درهای خانه ها به جز در خانه علی (ع) به مسجد بسته شد. تعداد درهای مسجد در امتداد زمان تغییراتی یافته است. مشهورترین ابواب، عبارتند از: 1- باب الرحمه یا باب «عاتکه» در غرب مسجد 2- باب جبرائیل در شرق مسجد (این در مدخل ورودی رسول ا... بوده است) 3-باب السلام در غرب مسجد 4-باب النساء در شرق مسجد. با توسعه های اخیر، مسجد النبی هم اکنون 10 در دارد.چ
22- ذبح یا قربانی در منا: بعد از رمی می بایستی ذبح انجام گیرد، یکی از واجبات منا، قربانی است. دهم ذیحجه عید قربان است.
23- رکن یمانی: پیامبر (ص) فرمود: «هیچگاه کنار رکن یمانی نیامدم مگر اینکه دیدم جبرئیل زودتر از من خود را به آن رکن چسبانیده است». امام صادق (ع) فرمود: «خداوند فرشته ای را نزد رکن یمانی گمارده که کارش آمین گفتن به دعای مؤمنان است». و همچنین فرموده اند: «رکن یمانی دری از درهای بهشت است، از هنگامی که خداوند آن را باز کرده هرگز بسته نشده است». «رکن یمانی دری است که ما از آن وارد بهشت می شویم»، « در این مکان هیچ بنده مؤمنی نزد خدایش اقرار به گناه نمی کند مگر اینکه آمرزیده می شود». «بین رکن یمانی و حجرالاسود هفتاد پیامبر مدفونند».چ
24- روضه شریفه (روضه النبی) : روضة النبی مسافت میان قبر پیغمبر (ص) و منبر آن حضرت است که طول آن 22متر و عرض آن 15 متر می باشد. پیامبر اکرم (ص) فرمود: «میان منبر و خانه من باغی است از باغهای بهشت». چون این مکان قطعه ای از زمین بهشت است و روایات بسیاری داریم که پیغمبر (ص) فرمود: «منبر من بر دری از درهای بهشت قرار دارد»، لذا این محدوده با فضلیت‌ترین قسمت مسجد به شمار می رود. در واقع قسمتی از مسجدالنبی که رو به سمت قبله قرار دارد و شامل خانه نبی اکرم (ص) و خانه فاطمه زهرا (س) می باشد. که به نام روضه مطهره نیز شناخته می‌شود دارای فضیلت زیادی است: بنابراین در محدوده روضه شریفه سه مکان مقدس وجود دارد که عبارتند از: مرقد مطهر پیامبر (ص)، منبر و محراب.
25- ربذه: محلی در بیست فرسنگی مدینه، مدفن اباذر، صحابی بزرگ پیامبر (ص) و یار و یاور حضرت علی (ع).
26- رمی جمرات: رمی، یعنی ریگ انداختن به جمره که از اعمال حج تمتع است. زائران خانه خدا، همین که از مشعر به منی می رسند، بعد از کمی استراحت اعمال سه گانه آن روز را شروع می نمایند. اولین عمل پرتاب کردن هفت سنگ ریزه ای است که شب قبل در مشعر جمع آوری کرده اند، این عمل را در اصطلاح «رمی جمره» می نامند. «رمی» به معنای پرتاب کردن و آواز سنگ که انداخته شود معنی شده است و «جمره» نیز به سنگ ریزه معنی شده است. امام کاظم (ع) می‌فرماید: در این محل بود که ابلیس در برابر حضرت ابراهیم (ع) مجسم شد و وسوسه کرد، ولی حضرت با پرتاب سنگها او را از خود دور نمود، و این عمل در تاریخ به عنوان یک قانون و سنت در‌آمد. خداوند سبحان در سوره حج آیه 52 می فرماید: «ما هیچ رسول و پیامبری را پیش از تو نفرستادیم، مگر اینکه هر گاه آرزو می کرد شیطان القائات و وسوسه هایی در آن می کرد، اما خداوند آن وسوسه های شیطان را از بین می برد». پیامبر (ص) فرمود: «رمی جمرات ذخیره روز قیامت است».
27- روز ترویه: زائرین در قم، هنگام خروج از مکه برای عرفات، آب تهیه کرده، با خود به آن سرزمین می بردند، روز هشتم ذی الحجه را روز «ترویه» نیز می نامند.
28- زادگاه پیامیر اکرم (ص): رسول خدا (ص) در خانه ای در شعب ابی طالب در خانه محمد بن یوسف ثقفی چشم به جهان گشود سپس خیرزان مادر هارون آن خانه را مسجد ساخت که مردم در آن نماز گزارند. چون رسول خدا (ص) از مکه به مدینه هجرت کرد، عقیل آن خانه را گرفت و سپس فروخت. در سال 1009 ه. ق سلطان محمد پسر سلطان مراد آن را از نو عمارت کرد و برای آن قبه و مناره ساخت و مؤذن و خادم و امام جماعت گمارد. در پی روی کار آمدن دولت سعودی با اصرار شهردار وقت مکه (1347 ق) از ملک عبدالعزیز قرار شد تا در آنجا کتابخانه ای بنا کنند و آن را «مکتبه مکه المکرمه» نام نهادند، که اکنون محل کتابخانه عمومی شهر مکه درکنار مسجدالحرام است.
29- زمزم: چاه زمزم، از دیگر آثار مسجدالحرام است که با نامهای چاه اسماعیل، حفیره عبدالمطلب، شفاء سقم، عافیه، میمونه، طعم، برکه، بره و... شناخته می شود. این چاه در قسمت شرقی مسجدالحرام، در نزدیکی مقام و در 18 متری کعبه قرار دارد و همانند دیگر مشاهد حج، از آثار ابراهیم، اسماعیل و هاجر است. در روایات اسلامی آمده است: پس از آنکه ابراهیم (ع)، همسر و فرزندش را ترک کرد، تشنگی بر آنها چیره شد و خداوند به وسیله جبرئیل، چاه زمزم را برای حفظ جان اسماعیل (ع) و هاجر پدید آورد. بدین صورت، چاه زمزم آیتی از آیات الهی است. این چاه در آغاز، منبع تأمین آب مکه بود و پس از آن چاه های دیگری در مکه و اطراف آن ایجاد شد. عرب ها برای این چاه تقدس بسیار قائل بودند و حتی می گویند که ساسان بن بابکان جد سلسله ساسانی نیز از این چاه آب نوشیده است! این را نشانی از آن دانسته اند که ایرانیان هم برای زمزم حرمتی قائل بوده اند. وجود این چاه و اهمیت آن برای مردم مکه سبب شده بود تا در قریش منصب «سقایت» به وجود آید. این منصب در اوان ظهور اسلام، در دست عباس عموی پیامبر (ص) بود. گفته شده که در جاهلیت مدت زمانی این چاه پر شده بود و عبدالمطلب آن را از نو گشود. از آن زمان تا به امروز این چاه مورد استفاده قرار می گیرد، گرچه آب آن، کم و زیاد می شود. در روایات اهل بیت (ع)، نوشیدن از آب زمزم سفارش شده و همه مسلمانان به متبرک بودن آن، باور دارند. امام علی (ع) فرمود: «ماء زمزم خیر ماء علی وجه الارض». « آب زمزم، بهترین آب روی زمین است». روایات موجود نشان می دهد که پیامبر (ص) و امامان (ع) به طور معمول بعد از طواف، از آب زمزم استفاده می کردند.
